Lễ tang cụ Phan Châu Trinh

Phan Châu Trinh sinh năm 1872 tại làng Tây Lộc, phủ Tam Kỳ, nay là huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam. Thuở nhỏ, Phan nổi tiếng học giỏi, đỗ cử nhân năm 1900, năm sau đỗ phó bảng, được bổ làm Thừa biện Bộ Lễ ở Huế. Thời gian này, ông có dịp đọc Thiên hạ đại thế luận của Nguyễn Lộ Trạch, đọc nhiều sách "Tân thư", nhất là sách của Khang Hữu Vi, Lương Khải Siêu, chịu ảnh hưởng thuyết cải cách dân chủ. Năm 1905, ông từ quan, đi đây đó khắp nơi, gặp gỡ nhiều trí thức, sang Nhật cùng Phan Bội Châu, vừa để quan sát tận mắt một xã hội trên đà canh tân, vừa tìm một con đường cứu nước phù hợp với xã hội Việt Nam.

Phan Châu Trinh

Năm 1908, vụ chống thuế nổ ra ở Quảng Nam, sau đó lan ra 10 tỉnh ở Trung Kỳ. Lúc đó, ông đang ở Hà Nội, bị Pháp bắt đưa về Huế và bị Nam triều kết án tử hình, sau được giảm, bị đày ra Côn Đảo. Nhờ sự can thiệp của Hội Nhân quyền của Pháp, ông được trả tự do, nhưng buộc “an trí” tại Mỹ Tho. Năm 1911, ông được chính quyền thực dân cho sang Pháp theo yêu cầu của ông. Ở tại Pháp, ông tiếp tục viết báo, sáng tác thơ văn, lại bị chính quyền Pháp bắt giam gần một năm ở ngục Santé.

Ngày 28-6-1925, Phan Châu Trinh từ Pháp về Sài Gòn. Tại đây, ông có dịp giao thiệp với một số trí thức cấp tiến ở Nam Kỳ, đã tổ chức một số buổi diễn thuyết tại Nhà hội Thanh niên ở đường Albert 1er (nay là đường Đinh Tiên Hoàng). Do làm việc quá sức, ông ngã bệnh nặng và mất lúc 21 giờ 30 đêm 24-3-1926. Tin này loan đi, gây một niềm xúc động lớn trong cả nước.

Một hội đồng phụ trách tang lễ được thành lập gồm nhiều nhân sĩ trí thức nổi tiếng cả ba kỳ Nam – Trung – Bắc.

Ngày 4-4-1926, đám tang ông được cử hành rất trọng thể tại Sài Gòn. Hàng chục vạn đồng bào thành phố và các tỉnh lân cận tiễn đưa nhà chí sĩ yêu nước đến nơi an nghỉ cuối cùng. Theo tường thuật của nhiều tờ báo ở Sài Gòn lúc bấy giờ, dòng người tham dự đám tang dài, đông đến nỗi linh cữu đã đến nghĩa trang Hội Gò Công tương tế (khu vực sân bay Tân Sơn Nhất), mà nhiều người vẫn còn đứng chật nơi căn nhà số 54 Pellerin (nay là đường Pasteur), nơi đặt quan tài và tổ chức lễ truy điệu, chưa chuyển bước được.

Lễ tang cụ Phan Châu Trinh

Cùng trong thời gian này, trong khắp cả nước, từ Nam suốt Bắc dấy lên phong trào làm lễ truy điệu và để tang Phan Châu Trinh, và đặc biệt sôi động nhất trong giới thanh niên, học sinh.

Nguyễn Ái Quốc lúc bấy giờ ở Trung Quốc, theo dõi rất kỹ sự kiện đặc biệt này và đã viết trên tờ International Press Correspondence (Thư tín quốc tế) số 21 năm 1926 như sau: “30.000 người Việt Nam ở khắp xứ Nam Kỳ đã làm lễ an táng theo quốc lễ và cả nước đã tổ chức lễ truy điệu nhà chí sĩ. Chỉ trong vài ba ngày, một cuộc lạc quyên đã thu được 100.000 đồng (bạc Đông Dương). Tất cả học sinh, sinh viên đều để tang cụ. Trước phong trào yêu nước của toàn dân, bọn thực dân Pháp sợ hãi, bắt đầu phản công lại. Chúng cấm học sinh để tang và tổ chức lạc quyên. Chúng cấm tổ chức lễ truy điệu. Để phản đối lại, học sinh đã bãi khóa”⁽¹⁾.

Về sự kiện đám tang và lễ truy điệu Phan Châu Trinh diễn ra trong cả nước năm 1926, Nguyễn Ái Quốc, trong một bài viết khác, ngày 5-3-1930, đã nhận xét: “Người Việt Nam chưa hề được chứng kiến một sự việc to như vậy bao giờ trong lịch sử”⁽²⁾.

Còn bọn thống trị Pháp cũng không giấu nỗi bàng hoàng của chúng trước sự kiện đặc biệt nổi bật này. Một báo cáo của Sở Mật thám Pháp đã phải thừa nhận đây là “một cuộc biểu dương lực lượng vĩ đại đến nay chưa từng có” (une manifestation grandiose inconnue jusqu’ici).

(1) Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập II, Nxb. Chính trị Quốc gia, H., 1996, tr. 15.

(2) Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập III, Sđd, tr. 20.

Những mốc son lịch sử

Ý KIẾN CỦA BẠN

Ý KIẾN BẠN ĐỌC

Chưa có bình luận ý kiến bài viết!

CÁC TIN KHÁC

Cuộc kháng chiến chống xâm lược Pháp đầu tiên của quân và dân ta ở mặt trận Đà Nẵng năm 1858

Pháp lập thành phố nhượng địa Đà Nẵng (3-10-1888)

Mở đầu cuộc kháng chiến chống Pháp lần thứ hai ở mặt trận Quảng Nam – Đà Nẵng (20-12-1946)

Chiến thắng lịch sử trên đèo Hải Vân trong kháng chiến chống Pháp (24-1-1949)

Đơn vị thủy quân lục chiến Mỹ đầu tiên đổ bộ vào Đà Nẵng (8-3-1965)

Cuộc nổi dậy làm chủ của nhân dân Đà Nẵng từ tháng 3 đến tháng 5-1966, đỉnh cao của phong trào đô thị miền Nam thời chống Mỹ

TIN ĐỌC NHIỀU

{mvccVersion=1, ctCollectionId=0, uuid=a5146860-7d5f-44a6-9d9a-cfbdd5bc21b9, id=511091, resourcePrimKey=511092, groupId=37638, companyId=37610, userId=408547, userName=Admin Data, createDate=Thu Nov 29 00:00:00 ICT 2012, modifiedDate=Wed Jun 23 03:00:19 ICT 2021, folderId=0, classNameId=0, classPK=0, treePath=/, articleId=511090, version=1.0, urlTitle=cuoc-khang-chien-chong-xam-luoc-phap-dau-tien-cua-quan-va-dan-ta-o-mat-tran-da-nang-nam-1858-i, content=

false

<p style="text-align:justify">Ngày 1-9-1858, liên quân Pháp – Tây Ban Nha gồm 16 tàu chiến được trang bị vũ khí thuộc loại hiện đại nhất, các khẩu đại bác đều là loại có sức công phá lớn và khả năng sát thương cao, mở đầu cuộc tấn công vào Đà Nẵng. Chỉ trong ngày đầu nổ súng, hầu hết những đồn phòng thủ của ta ở phía đông sông Hàn đều bị hạ. Sáng hôm sau (2-9-1858), địch tiếp tục pháo kích tấn công thành Điện Hải và đổ quân đánh chiếm khu vực phía tây. Lực lượng quân triều đình vừa đánh, vừa lui dần, lập phòng tuyến phía tây nam Hòa Vang để ngăn địch. Diễn biến của trận đánh cho thấy địch không thể phát huy được sức mạnh của binh khí kỹ thuật để tấn công ồ ạt, mà đã bị chặn ngay ở cửa biển Đà Nẵng. Đây là kết quả của sức kháng cự quyết liệt của lực lượng đồn trú dưới sự chỉ huy của một triều đình lúc đó còn toàn vẹn sinh lực, với quyết tâm cao và khối đoàn kết toàn dân. Ngoài quân chủ lực thuộc triều đình, còn có sự tham gia của lực lượng biền binh và dân binh sở tại.</p><div style="text-align: center;"> <img alt="" src="http://docs.portal.danang.gov.vn/images/images/Nam%202012/thang%2011/Lich%20Su%20Da%20Nang/Cac%20moc%20lich%20su/6---lien-quan-tan-cong-1858.jpg" style="height:303px; width:400px" /></div><div style="text-align: center;"><span style="color:rgb(0, 0, 255)"><em> Liên quân tấn công Đà Nẵng năm 1858</em></span></div><p style="text-align:justify">Sau khi Tổng đốc Lê Đình Lý bị trúng đạn trọng thương, rồi hy sinh, Tự Đức đã cử Thống chế Chu Phúc Minh lên làm Tổng đốc quân vụ thay Lê Đình Lý. Sau đó, Tự Đức điều Nguyễn Tri Phương, võ tướng số một của ta, đang làm Kinh lược sứ Nam Kỳ ra chỉ huy mặt trận Đà Nẵng, thay cho Chu Phúc Minh. Là một võ quan có tài thao lược, ngay từ đầu Nguyễn Tri Phương đã đánh giá tình hình một cách đúng đắn và đề ra một phương lược phòng thủ và đánh địch năng động, thích hợp. Ông chủ trương không tiến công địch chính diện để tránh sức mạnh hỏa lực của địch, mà bao vây chặn địch ngoài mé biển, tăng cường phục kích địch, không cho chúng tiếp xúc với dân, thực hiện “vườn không, nhà trống”, cô lập và triệt đường tiếp tế, cung cấp lương thực tại chỗ.</p><div style="text-align: justify;">Cho đến hết năm 1858, quân địch vẫn không sao mở rộng được địa bàn chiếm đóng, phá vỡ thế phòng thủ của ta, để thực hiện chiến lược đánh nhanh, thắng nhanh.</div><div style="text-align: justify;"> </div><div style="text-align: center;"><img alt="" src="http://docs.portal.danang.gov.vn/images/images/Nam%202012/thang%2011/Lich%20Su%20Da%20Nang/Cac%20moc%20lich%20su/6---thanh-Dien-Hai-1858.jpg" style="height:301px; width:400px" /></div><div><span style="color:rgb(0, 0, 255)"><em> Thành Điện Hải sau những đợt oanh tạc bằng đại bác vào sáng 1-9-1858 - Ảnh tư liệu</em></span></div><p style="text-align:justify">Tiến thoái đều không được, Rigault de Genouilly, lúc này được phong làm Đô đốc, bèn quyết định chuyển hướng tấn công vào Gia Định. Đầu tháng 2-1859, quân Pháp chỉ để lại ở Đà Nẵng một lực lượng chiếm đóng gồm một đại đội và vài chiếc chiến hạm nhỏ do đại tá Toyou chỉ huy. Tương quan lực lượng tại Đà Nẵng lúc này đã thay đổi, tạo thế thuận lợi cho ta. Lại thêm yếu tố thời tiết và khí hậu khắc nghiệt ở nơi đây làm cho quân địch khốn đốn, gần như bị tước mất sức chiến đấu. Một chỉ huy quân Pháp ở đây đã thú nhận: “trên mảnh đất nóng cháy này, các binh sĩ của ta gục ngã, cầm không nổi khí giới”. Những toán viện binh sau đó cũng bị tiếp tục hao mòn vì bệnh dịch và khí hậu oi bức, cộng thêm sự căng thẳng thần kinh do các cuộc tập kích hàng đêm vào các cứ điểm của quân triều đình và dân binh.</p><div style="text-align: justify;">Kết cục, sau 18 tháng đánh chiếm Đà Nẵng (từ 1-9-1858 đến 23-3-1860), Page - thiếu tướng Tổng chỉ huy liên quân Pháp - Tây Ban Nha - được lệnh của Chính phủ Pháp rút hết quân ra khỏi Đà Nẵng để đưa sang hỗ trợ cho chiến trường Trung Quốc. Trước khi rút quân, Page ra lệnh đốt hết các đồn trại ở Sơn Trà, An Hải, Điện Hải, Trà Úc và đành phải để lại một nghĩa địa và hàng trăm nấm mồ quân xâm lược nằm rải rác trên bán đảo Sơn Trà. Đây là nghĩa địa quân xâm lược duy nhất còn tồn tại đến ngày nay ở nước ta.</div><div style="text-align: justify;"> </div><div style="text-align: justify;">Có thể coi đây là thắng lợi lớn và duy nhất của quân và dân ta ở mặt trận Đà Nẵng trong hơn một phần tư thế kỷ chống xâm lược từ 1858 đến 1884.</div><p></p>

, DDMStructureKey=41537, DDMTemplateKey=102007, defaultLanguageId=vi_VN, layoutUuid=, displayDate=Sun Dec 29 00:00:00 ICT 2013, expirationDate=null, reviewDate=null, indexable=true, smallImage=true, smallImageId=0, smallImageURL=/images/image/6430021.JPG, lastPublishDate=null, status=0, statusByUserId=408547, statusByUserName=Admin Data, statusDate=Sun Dec 29 00:00:00 ICT 2013}

Cuộc kháng chiến chống xâm lược Pháp đầu tiên của quân và dân ta ở mặt trận Đà Nẵng năm 1858

Ở thế kỷ XIX, Việt Nam nằm trong tầm ngắm của thực dân Pháp trong kế hoạch giành giật thị trường và mở rộng khu vực ảnh hưởng ở Đông Nam Á. Đà Nẵng được coi như một cửa ngõ chiến lược để xâm lược Việt Nam.

{mvccVersion=1, ctCollectionId=0, uuid=9e7416cd-9b33-4356-8ea5-62fcb1bc892b, id=552937, resourcePrimKey=552938, groupId=37638, companyId=37610, userId=408547, userName=Admin Data, createDate=Fri Nov 16 00:00:00 ICT 2012, modifiedDate=Wed Jun 23 02:38:21 ICT 2021, folderId=0, classNameId=0, classPK=0, treePath=/, articleId=552936, version=1.0, urlTitle=don-vi-thuy-quan-luc-chien-my-dau-tien-do-bo-vao-da-nang-8-3-1965-i, content=

false

<p>Ngày 14-4-1965, ba tiểu đoàn thủy quân lục chiến, một tiểu đoàn tên lửa HAWK, 3 chi đoàn cơ giới, 2 phi đội máy bay phản lực, 1 đại đội pháo 155 ly và 203 ly thuộc lữ đoàn thủy quân lục chiến số 9 Mỹ tiếp tục đổ bộ vào Đà Nẵng, triển khai việc thiết lập vành đai bảo vệ căn cứ này.</p><div> </div><div><table border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" style="width:5%"> <tbody> <tr> <td> <p> <img alt="" src="http://docs.portal.danang.gov.vn/images/images/Nam%202012/thang%2011/Lich%20Su%20Da%20Nang/Cac%20moc%20lich%20su/Doi%20thuy%20quan%20luc%20chien%20My%20vao%20DN.jpg" style="height:270px; width:400px" /></p> </td> </tr> </tbody></table></div><div> </div><p>Ngày 7-5-1965, ở phía nam tỉnh Quảng Nam, lực lượng thủy quân lục chiến Mỹ đổ bộ vào cảng Kỳ Hà. Chỉ trong một thời gian ngắn, chúng đưa vào đây 5 tiểu đoàn của sư đoàn 1, một tiểu đoàn công binh, một tiểu đoàn pháo 105 ly, một đại đội pháo 155 ly, hai đại đội xe bọc thép M113, M118, 5 phi đoàn máy bay trực thăng. Chúng tiến hành mở nhiều đợt càn quét, đuổi dân hai xã Kỳ Hà, Kỳ Liên (nay là hai xã Tam Quang và Tam Nghĩa, huyện Núi Thành) và một phần xã Kỳ Hòa (nay là xã Tam Hải, huyện Núi Thành) đi nơi khác, để xây dựng sân bay Chu Lai. </p>

, DDMStructureKey=41537, DDMTemplateKey=102007, defaultLanguageId=vi_VN, layoutUuid=, displayDate=Sat Dec 14 00:00:00 ICT 2013, expirationDate=null, reviewDate=null, indexable=true, smallImage=true, smallImageId=0, smallImageURL=/images/image/doithuyquanlucchienmyvaodn_1533523881278.jpg, lastPublishDate=null, status=0, statusByUserId=408547, statusByUserName=Admin Data, statusDate=Sat Dec 14 00:00:00 ICT 2013}

Đơn vị thủy quân lục chiến Mỹ đầu tiên đổ bộ vào Đà Nẵng (8-3-1965)

Chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” bị phá sản, đế quốc Mỹ quyết định đưa quân chiến đấu trên bộ vào miền Nam và thực hiện chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân ở miền Bắc. Sau khi đưa một đại đội máy bay F.105 vào Biên Hòa và một tiểu đoàn tên lửa HAWK vào Đà Nẵng, ngày 8-3-1965, đại đội đầu tiên của tiểu đoàn thủy quân lục chiến số 9 của Mỹ đổ bộ lên bãi biển Phú Lộc (nay thuộc quận Thanh Khê). Đến chiều cùng ngày, tiểu đoàn 2 thuộc lữ đoàn nói trên được không vận từ căn cứ quân sự Mỹ ở Okinawa (Nhật Bản) đáp xuống sân bay Đà Nẵng. Đây là những đơn vị lính thủy đánh bộ đầu tiên của Mỹ được đưa vào miền Nam, trực tiếp tham chiến.

{mvccVersion=1, ctCollectionId=0, uuid=f72e14cb-3b82-49e6-9fa6-7d094aaa76bb, id=674044, resourcePrimKey=674045, groupId=37638, companyId=37610, userId=408547, userName=Admin Data, createDate=Thu Nov 29 00:00:00 ICT 2012, modifiedDate=Mon Aug 06 03:09:30 ICT 2018, folderId=0, classNameId=0, classPK=0, treePath=/, articleId=674043, version=1.0, urlTitle=phap-lap-thanh-pho-nhuong-dia-da-nang-3-10-1888-i, content=

false

<html dir="ltr"> <head> </head> <body> <p style="text-align: justify;"><span>Ngày 27 tháng 8 năm Mậu Tý, tức ngày 3-10-1888, vua Đồng Khánh buộc phải ký một đạo dụ gồm 3 khoản quy định rõ “các lãnh thổ thuộc các thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng được chính phủ Đại Nam kiến lập thành nhượng địa Pháp và nhượng trọn quyền cho chính phủ Pháp, và chính phủ Đại Nam từ bỏ mọi quyền hành trên lãnh thổ đó” (Khoản 1).</span></p> <div style="text-align: justify;"><span>Theo phụ đính của đạo dụ này, 5 xã của huyện Hòa Vang gồm Hải Châu, Phước Ninh, Thạch Thang, Nam Dương và Nại Hiên Tây nằm bên tả ngạn sông Hàn được cắt giao cho Pháp để lập “nhượng địa” Đà Nẵng (Tourane).</span></div> <div style="text-align: justify;"> </div> <div style="text-align: justify;"><span>Mười ba năm sau, thực dân Pháp lại một lần nữa gây sức ép buộc vua Thành Thái phải ký một đạo dụ ngày 15-1-1901, nới rộng nhượng địa Đà Nẵng thêm 14 xã: Xuân Đán, Thạc Gián, Liên Trì, Bình Thuận, Xuân Hòa, Thanh Khê, Đông Hà Khê, Yên Khê thuộc huyện Hòa Vang và Mỹ Khê, An Hải, Tần Thái, Nại Niên Đông, Mân Quang, Vĩnh Yên thuộc huyện Diên Phước. Như vậy đến năm 1901, thành phố nhượng địa Đà Nẵng đã vươn về phía tây và tây bắc, còn phía đông thì đã vượt sang hữu ngạn sông Hàn chiếm trọn bán đảo Sơn Trà.</span></div> <div style="text-align: justify;"> </div> </body></html>

, DDMStructureKey=41537, DDMTemplateKey=102007, defaultLanguageId=vi_VN, layoutUuid=, displayDate=Sat Dec 28 00:00:00 ICT 2013, expirationDate=null, reviewDate=null, indexable=true, smallImage=false, smallImageId=0, smallImageURL=, lastPublishDate=null, status=0, statusByUserId=408547, statusByUserName=Admin Data, statusDate=Sat Dec 28 00:00:00 ICT 2013}

Pháp lập thành phố nhượng địa Đà Nẵng (3-10-1888)

Dưới sức ép của thực dân Pháp, ngày 25-8-1883, triều đình Huế buộc phải ký với chúng "Hiệp ước hòa bình" (còn gọi là hiệp ước Harmand), qua đó chính thức công nhận quyền bảo hộ của Pháp ở Trung Kỳ. Theo điều 6 và 7 của Hiệp ước này, ngoài việc yêu cầu mở cửa Đà Nẵng để thông thương còn quy định rằng Pháp sẽ được phép lập các khu nhượng địa (concession) ở đây. Cho đến bản Hiệp ước ký ngày 6-6-1884 (còn gọi là Hiệp ước Patenôtre) thì căn bản Việt Nam đã trở thành thuộc địa của thực dân Pháp dưới nhiều chế độ cai trị khác nhau

{mvccVersion=1, ctCollectionId=0, uuid=cad29f23-9a31-4d8d-ac99-778286568f7f, id=511100, resourcePrimKey=511101, groupId=37638, companyId=37610, userId=408547, userName=Admin Data, createDate=Fri Nov 16 00:00:00 ICT 2012, modifiedDate=Wed Jun 23 02:41:12 ICT 2021, folderId=0, classNameId=0, classPK=0, treePath=/, articleId=511099, version=1.0, urlTitle=cuoc-noi-day-lam-chu-cua-nhan-dan-da-nang-tu-thang-3-den-thang-5-1966-dinh-cao-cua-phong-trao-do-thi-mien-nam-thoi-chong-my-i, content=

false

<p style="text-align:justify">Lợi dụng cơ hội này, học sinh, công nhân, tiểu thương, tăng ni, phật tử… đã tổ chức xuống đường, bãi khóa, đình công, bãi thị. Cơ sở bí mật của ta ở nội thành đã đưa người tham gia vào tổ chức ly khai của địch, nhằm lái phong trào tập trung đấu tranh chống Mỹ-Thiệu.</p><div style="text-align: justify;"> </div><div><table border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" style="width:5%"> <tbody> <tr> <td> <p style="text-align:justify"> <img alt="" src="http://docs.portal.danang.gov.vn/images/images/Nam%202012/thang%2011/Lich%20Su%20Da%20Nang/Cac%20moc%20lich%20su/Nghiep%20doan%20xe%20lam%20Da%20Nang.jpg" style="height:235px; width:400px" /></p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align:justify">Nghiệp đoàn xe lam Đà Nẵng đình công cùng đồng bào đấu tranh làm chủ Đà Nẵng 76 ngày đêm (1966) </p> </td> </tr> </tbody></table></div><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align:justify">Ngày 15-3, một cuộc mít tinh đông 10.000 người đã diễn ra ở công viên Diên Hồng. Nhiều đại biểu của quần chúng lên diễn đàn công khai tố cáo tội ác của Thiệu-Kỳ và bè lũ tay sai.</p><div style="text-align: justify;">Ngày 18-3, Tổng đoàn học sinh Đà Nẵng được thành lập. Ngày 19-3, Tổng hội sinh viên Huế cử người người vào tiếp sức, tổ chức cuộc hội thảo tại hội trường Trưng Vương với chủ đề “Bán nước hay cứu nước?”. “Ủy ban quân dân đấu tranh vùng I chiến thuật” được chuyển thành “Lực lượng nhân dân tranh thủ cách mạng Đà Nẵng”.</div><div style="text-align: justify;"><br />Ngày 20-3, “Lực lượng nhân dân tranh thủ cách mạng Đà Nẵng “ tổ chức lễ ra mắt trước 15.000 quần chúng tại công viên Diên Hồng, công bố lập trường và mục tiêu đấu tranh của lực lượng, nêu rõ tình trạng Mỹ xâm phạm chủ quyền quốc gia, đồng thời tuyên bố rút khẩu hiệu ủng hộ Nguyễn Chánh Thi.</div><div style="text-align: justify;"><br />Ngày 24-3, thanh niên chiếm đài phát thanh Đà Nẵng. Ở Hội An, Đài phát thanh cũng bị chiếm sau đó hai ngày.</div><div style="text-align: justify;"><br />Ngày 30-3, hơn 10.000 quần chúng xuống đường tuần hành thị uy, có hàng trăm xe ôtô các loại tham gia, mang biểu ngữ chống Mỹ, chống Thiệu-Kỳ.</div><div style="text-align: justify;"><br />Ngày 1-4, các giới trong thành phố, công chức, binh lính ngụy, đồng bào các xã vùng ven thành phố đông đến 25.000 người tham dự lễ “giỗ Tổ Hùng Vương” tại công trường Quách Thị Trang.</div><div style="text-align: justify;"><br />Ngày 4-4, Thiệu-Kỳ điều đến Đà Nẵng 2 tiểu đoàn thủy quân lục chiến và một tiểu đoàn lính dù, nhưng chưa dám đàn áp, vì chưa có lệnh của Mỹ.</div><div style="text-align: justify;"><br />Những ngày tiếp theo đã diễn ra các cuộc biểu tình của 2.000 công nhân khuân vác cảng Đà Nẵng, 1.000 ngư dân sông Đà… Tuy nhiên, kể từ 19-4 trở đi, sự chỉ đạo phong trào bị lúng túng về phương hướng và kế hoạch phát triển, thiếu năng động, kịp thời, do đó phong trào lắng xuống dần.</div><div style="text-align: justify;"><br />Chớp lấy thời cơ, Thiệu-Kỳ điều thêm hai tiểu đoàn thủy quân lục chiến từ Sài Gòn ra, dùng máy bay và xe bọc thép chiếm lại các vị trí then chốt trong thành phố.</div><div style="text-align: justify;"><br />Đây là cuộc đấu tranh có quy mô lớn nhất, có nhiều thành phần tham gia đông đảo nhất và kéo dài nhiều ngày nhất trong phong trào đô thị miền Nam thời “chiến tranh cục bộ”.</div><div style="text-align: justify;"><br />Đánh giá về cuộc nổi dậy này, Tổng Bí thư Lê Duẩn đã viết: “<em>Cuộc nổi dậy của đồng bào Đà Nẵng chống Thiệu-Kỳ từ tháng 3 đến tháng 5-1966 tuy không đem lại thắng lợi, nhưng đã cho ta một bài học bổ ích về lợi dụng mâu thuẫn nội bộ địch. Lúc đầu cuộc nổi dậy đó không phải do ta chủ động, mà nhân cơ hội nội bộ địch chống đối lẫn nhau, ta đã biết tập hợp, phát động quần chúng đứng lên làm chủ thành phố… Bài học về cuộc nổi dậy của đồng</em></div><div style="text-align: justify;"><em>bào Đà Nẵng rất phong phú</em>”<sup>(1)</sup>.</div><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align:justify"><sup>(1) </sup>Lê Duẩn, <em>Thư vào Nam</em>, Nxb. Sự thật, H., 1985, tr. 18. </p>

, DDMStructureKey=41537, DDMTemplateKey=102007, defaultLanguageId=vi_VN, layoutUuid=, displayDate=Fri Dec 13 00:00:00 ICT 2013, expirationDate=null, reviewDate=null, indexable=true, smallImage=true, smallImageId=0, smallImageURL=/images/image/nghiepdoanxelamdanang_1533524021358.jpg, lastPublishDate=null, status=0, statusByUserId=408547, statusByUserName=Admin Data, statusDate=Fri Dec 13 00:00:00 ICT 2013}

Cuộc nổi dậy làm chủ của nhân dân Đà Nẵng từ tháng 3 đến tháng 5-1966, đỉnh cao của phong trào đô thị miền Nam thời chống Mỹ

Do mâu thuẫn gay gắt trong nội bộ đám tay sai chóp bu của Mỹ ở Sài Gòn, cái gọi là “Hội đồng quân sự” do Nguyễn Văn Thiệu và Nguyễn Cao Kỳ cầm đầu đã ra lệnh cách chức trung tướng Nguyễn Chánh Thi, Tư lệnh quân đoàn I, ngày 10-3-1966. Nhận được tin Thi bị cách chức, vào lúc 17 giờ ngày 11-3-1966, khoảng 300 sĩ quan và binh lính thuộc phe cánh ông ta ở miền Trung họp mít tinh ở hội trường Trưng Vương (Đà Nẵng) “yêu cầu chính phủ trung ương phục chức cho trung tướng Nguyễn Chánh Thi”, đồng thời thành lập “Ủy ban quân dân vùng I chiến thuật” để làm áp lực với chính quyền trung ương.

{mvccVersion=1, ctCollectionId=0, uuid=375b3c35-3c70-47d2-822a-2d2c9e171655, id=446495, resourcePrimKey=446496, groupId=37638, companyId=37610, userId=408547, userName=Admin Data, createDate=Fri Nov 16 00:00:00 ICT 2012, modifiedDate=Wed Jun 23 02:37:08 ICT 2021, folderId=0, classNameId=0, classPK=0, treePath=/, articleId=446494, version=1.0, urlTitle=chien-thang-lich-su-tren-deo-hai-van-trong-khang-chien-chong-phap-24-1-1949-i, content=

false

<p style="text-align:justify">Trong kháng chiến chống Pháp (1946-1954), đèo Hải Vân được mệnh danh là “mồ chôn giặc Pháp”. Ca dao kháng chiến có câu: “Hải Vân cao ngất tầng mây. Giặc đi đến đó bỏ thây không về”.</p><p style="text-align:justify">Còn bọn chỉ huy Pháp thì gọi đường đèo này là “con đường không vui” (route sans joie), dù nơi đây phong cảnh tuyệt vời có đủ trời, mây, rừng, biển.<br /><br />- Trận giao thông chiến đầu tiên xảy ra ngày 28-2-1947, tiểu đoàn 19 đã tiêu diệt một đại đội lính Âu Phi, phá hủy 8 xe quân sự.</p><div style="text-align: justify;">- Trận thứ hai xảy ra sau đó chưa đầy 3 tháng, ngày 25-5-1947, quân ta đã tiêu diệt 100 lính lê dương, hàng chục sĩ quan, trong đó có viên đại tá Roger, chỉ huy quân Pháp ở chiến trường Trung Đông Dương.</div><div style="text-align: justify;"> </div><div><table border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" style="width:5%"> <tbody> <tr> <td> <p style="text-align:justify"> <img alt="" src="http://docs.portal.danang.gov.vn/images/images/Nam%202012/thang%2011/Lich%20Su%20Da%20Nang/Cac%20moc%20lich%20su/Phuc%20kich%20danh%20dich%20o%20Hai%20Van.jpg" style="height:194px; width:400px" /></p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align:justify">Phục kích đánh địch ở hầm số 1 đèo Hải Vân trong những ngày đầu kháng chiến chống Pháp (1947)</p> </td> </tr> </tbody></table></div><div style="text-align: justify;">  </div><p style="text-align:justify">Vào lúc 6 giờ sáng ngày 24-1-1949, một đoàn tàu quân sự chở đầy lính và hàng tiếp tế từ Đà Nẵng ra Huế sắp rúc vào hầm số 2, thì một tiếng nổ long trời hất tung đầu máy ra khỏi đường ray, kéo theo các toa xe lăn xuống vực. Các chiến sĩ tiểu đoàn 79 xung phong chia cắt, tiêu diệt từng tốp quân địch còn sống sót.</p><div style="text-align: justify;">Cũng cùng thời điểm ấy, trên quốc lộ, đoàn xe quân sự gồm 18 chiếc từ Đà Nẵng ra cũng lọt vào ổ phục kích của tiểu đoàn 19. Ba chiếc xe đi đầu bị trúng mìn nổ tung. Đoàn xe thiết giáp hộ tống hoảng sợ quay đầu tháo lui, bỏ mặc đoàn xe vận tải cho bộ đội ta tiêu diệt và chiếm lĩnh.</div><div style="text-align: justify;"><br />Trong trận này, kể cả 3 nơi xảy ra trận phục kích, quân ta đã phá hủy một đầu máy, 14 toa xe bị lăn xuống hố sâu, 15 xe cơ giới bị phá hủy, giết và làm bị thương trên 300 tên địch, thu nhiều vũ khí, đạn dược.</div><div style="text-align: justify;"><br />Chiến thắng Hải Vân lần thứ ba (24-1-1949) là một trận phục kích vừa đánh giao thông trên đường bộ và cả đường sắt, vừa đánh diệt viện trên một đường đèo hiểm trở và đã đạt được hiệu quả lớn. </div>

, DDMStructureKey=41537, DDMTemplateKey=102007, defaultLanguageId=vi_VN, layoutUuid=, displayDate=Sun Dec 15 00:00:00 ICT 2013, expirationDate=null, reviewDate=null, indexable=true, smallImage=true, smallImageId=0, smallImageURL=/images/image/phuckichdanhdichohaivan_1533524574718.jpg, lastPublishDate=null, status=0, statusByUserId=408547, statusByUserName=Admin Data, statusDate=Sun Dec 15 00:00:00 ICT 2013}

Chiến thắng lịch sử trên đèo Hải Vân trong kháng chiến chống Pháp (24-1-1949)

Hải Vân, con đèo hùng vĩ và đẹp nhất nước, từng được sử sách xưa xếp vào loại “Thiên hạ đệ nhất hùng quan”. Nhưng đối với các đạo quân xâm lược, thì nơi đây đã ghi lại bao nỗi đau buồn.